Wat is Nutri-Score?

Nutri-Score is een voedselkeuzelogo. Een voedselkeuzelogo is een afbeelding op de voorkant van een verpakking van voedingsmiddelen. Een logo kan helpen om makkelijker te zien wat een gezondere keuze is. In Nederland mag Nutri-Score nog niet gebruikt worden.

De Nederlandse overheid is van plan om Nutri-Score in Nederland in te voeren op voorwaarde dat het in lijn is met de Schijf van Vijf. Nutri-Score sluit nu namelijk nog niet aan bij de Nederlandse voedselvoorlichting. Dat kan verwarrend zijn.

Je kunt Nutri-Score nu wel al tegenkomen, bijvoorbeeld op voedingsmiddelen die in het buitenland zijn geproduceerd, of omdat supermarkten een pilot doen.

Wat houdt Nutri-Score eigenlijk in?

Nutri-Score is ontwikkeld in Frankrijk. Met dit logo zie je welke voedingsmiddelen binnen dezelfde productgroep volgens het rekenmodel van Nutri-Score een betere samenstelling heeft. Een productgroep is bijvoorbeeld brood, frisdrank, vlees, pizza of kant-en-klaarmaaltijden.

Om de score te bepalen krijgen ‘positieve’ en ‘negatieve’ componenten van een product punten. Positieve componenten zijn de hoeveelheid eiwit, vezel, groente, fruit, peulvruchten, noten en bepaalde oliën. Deze worden afgetrokken van de punten voor ‘negatieve’ componenten, namelijk de hoeveelheid energie, verzadigd vet, suiker en zout.

De uitkomst wordt vertaald naar een score met kleuren variërend van donkergroen (A) tot donkeroranje (E). Een donkergroene A staat voor de betere samenstelling binnen de productgroep, volgens het rekenmodel van Nutri-Score.

Wat zijn de verschillen tussen Nutri-Score en de Schijf van Vijf?

De Schijf van Vijf is de nationale voedingsrichtlijn waar ook de politiek naar verwijst in het Preventie Akkoord. Er staan voedingsmiddelen in die volgens de richtlijnen van de Gezondheidsraad goed zijn voor je lichaam. De Schijf van Vijf laat zien wat je voorál moet eten voor een gezond en meer duurzaam eetpatroon.

Nutri-Score is een voedselkeuzelogo dat op producten staat. Het gaat over wat binnen een productgroep een betere of minder goede samenstelling heeft. Onderzoek onder andere door het Voedingscentrum en het RIVM laat zien dat Nutri-Score momenteel op een aantal punten niet aansluit bij de Schijf van Vijf. Er zijn daardoor verschillen tussen het aantal en het soort voedingsmiddelen dat een gunstige beoordeling krijgt.

Er zijn voedingsmiddelen die een A of B Nutri-Score krijgen maar niet in de Schijf van Vijf passen. Denk aan een witte rijst met een score A of pizza met een score B. Ook zijn er voedingsmiddelen die juist wel in de Schijf van Vijf vallen maar toch een Nutri-Score krijgen van C of D. Denk aan een olijfolie met een score C of 20+ kaas met een D. Je kunt met Nutri-Score zo wel een betere pizza vinden, maar dat wil niet zeggen dat het om een gezond product gaat. En het lijkt zo ook alsof de pizza net zo gezond is als een maaltijd waar veel meer groente en minder zout inzit.

Deze verschillen hebben een aantal oorzaken:

Nutri-Score: dezelfde criteria voor gezond en ongezond

De Schijf van Vijf is gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding en de Voedingsnormen van de Gezondheidsraad. De Schijf van Vijf maakt vooral onderscheid tussen voedingsmiddelen die goed of minder goed voor de gezondheid zijn, omdat ze chronische ziekten kunnen voorkomen. Verder wordt er gekeken welke voedingsmiddelen belangrijke voedingstoffen leveren. Daarna pas wordt per productgroep gekeken wanneer ze te veel suiker, zout of verzadigd vet bevatten.

Producten worden dus in zijn totaliteit beoordeeld, in context van de voedingsmiddelengroep waartoe ze behoren. Nutri-Score kijkt naar de voedingsstoffen en losse ingrediënten en niet naar het voedingsmiddel als geheel. Zo maken ze in hun methode geen verschil tussen gezonde en minder gezonde voedingsmiddelen. Dus bijvoorbeeld groente en koekjes houden ze langs dezelfde meetlat. Hierdoor kunnen voedingsmiddelen in vrijwel álle productgroepen op een goede score uitkomen.

Zo kunnen bijvoorbeeld sommige light-frisdranken, witte rijst, pizza, zuiveldranken met toegevoegd suiker of gezouten noten een groene A of B krijgen, terwijl deze niet in de Schijf van Vijf vallen. En voedingsmiddelen als plantaardige oliën en 20+ kaas, die wel in de Schijf van Vijf vallen, krijgen een C- of D-score, omdat deze producten veel energie leveren. Voor de Schijf van Vijf is energie geen criterium om gezonde voedingsmiddelen op te beoordelen.

Compensatie is mogelijk

Door de puntentelling van Nutri-Score leidt bijvoorbeeld een laag vezelgehalte niet per se tot een C-, D- of E-score. Andere componenten in de berekening, zoals bijvoorbeeld minder zout of meer eiwit, kunnen de score namelijk hoger laten uitkomen, soms zelfs op A of B.

De Schijf van Vijf doet dat anders: daarin kun je het negatieve niet opwegen tegen het positieve. Dus in de Schijf van Vijf kun je bijvoorbeeld weinig vezels niet goedmaken door er minder zout of meer eiwit in te stoppen.

Helpt Nutri-Score de consument?

In opdracht van VWS is een consumentenonderzoek uitgevoerd naar 3 voedselkeuzelogo’s. Hieruit blijkt dat consumenten met Nutri-Score beter in staat zijn om producten aan te wijzen die – volgens de berekening van het logo – de gezondere keuze zijn.

Uit het onderzoek blijkt verder dat consumenten het verwarrend vinden als de boodschap van het logo niet overeenkomt met de Schijf van Vijf. De bewijzen dat mensen zich bij het boodschappen doen door Nutri-Score laten leiden in hun keuzes en daardoor echt gezonder gaan eten, zijn zwak en niet eenduidig.

Wat is de toekomst van Nutri-Score in Nederland?

Om Nutri-Score aan te laten sluiten bij de Nederlandse voedingsvoorlichting zijn dus aanpassingen nodig. Doen we dat niet, dan gaan er 2 gezondheidsboodschappen door elkaar lopen. Dan kan bijvoorbeeld een product een A-score krijgen, maar niet in de Schijf van Vijf staan. Dat kan tot verwarring leiden.

Een groep wetenschappers uit verschillende landen is aan de slag om de rekenmethode van Nutri-Score te evalueren en mogelijk aan te passen. Want ook in andere landen komt Nutri-Score niet overeen met de nationale richtlijnen. Vanaf januari 2021 is een Stuurgroep actief die het gebruik van Nutri-Score in verschillende deelnemende landen makkelijker moet maken. En een internationale wetenschappelijke commissie is aan de slag om het algoritme van Nutri-Score te evalueren en aanpassingen voor te stellen.

De verwachting is dat er in de loop van 2022 meer duidelijk is over de nodige aanpassingen van Nutri-Score. De Gezondheidsraad geeft hier een reflectie op. Het ministerie van VWS heeft de regie en beslist over de invoering.

Wettelijk gezien kan de Nederlandse overheid een logo niet verplichten. Dit heeft te maken met de handelsvrijheid van de landen in de EU. Het kan in de toekomst wel verplicht worden als alle Europese landen kiezen voor het logo. Zo ver is het echter nog niet.

Wat vindt het Voedingscentrum van Nutri-Score?

Het Voedingscentrum juicht alle initiatieven toe die consumenten helpen om gezonder en meer duurzaam te gaan eten. Nutri-Score kán helpen gezonder te kiezen. Mits het logo aansluit op de Nederlandse voedingsrichtlijnen. Het moet duidelijk zijn dat alleen voedingsmiddelen binnen de Schijf van Vijf de gezonde keuzes zijn. Mensen moeten het logo begrijpen.

We vinden het verder noodzakelijk dat alle producenten en supermarkten meedoen, zodat het logo overal opkomt en het consumenten informeert over alle producten die zij tegenkomen. Je wilt bijvoorbeeld niet dat mensen een product met betere samenstelling zonder logo omruilen voor een product met minder goede samenstelling, maar met logo.

Wij zien een voedselkeuzelogo als één mogelijke maatregel die kan helpen om mensen gezonder te laten kiezen. Ook andere maatregelen, zoals een suikertaks, btw-verlaging op groente en fruit, het vergroten van het gezonde aanbod in de eetomgeving en voedselonderwijs kunnen een belangrijke rol spelen in het gezonder maken van het voedingspatroon van meer mensen. Een integrale aanpak is daarom nodig.

Je komt Nutri-Score al tegen in winkels, wat vindt Voedingscentrum hiervan?

Het Voedingscentrum is voor kleinschalige pilots op de winkelvloer om in de praktijk te toetsen of iets werkt. Op dit moment zijn er verschillende pilots, maar sommige supermarkten doen dit op zo’n grote schaal dat het lijkt voor consumenten alsof het al is ingevoerd. Dat vinden wij onwenselijk. Het sluit nog niet aan bij de Nederlandse voedingsrichtlijnen. Dat kan verwarrend zijn en het vertrouwen in het logo ernstig schaden nog vóór de officiële lancering.